Bolesław Pobożny rządzący w drugiej połowie XIII wieku Wielkopolską miał niełatwą drogę do osiągnięcia oraz utrzymania władzy. Władca, który za swą główną siedzibę obrał Kalisz, początkowo musiał mierzyć się ze swym bratem, a potem z wrogami zewnętrznymi.
Pod względem trudów, z jakimi musiał się mierzyć, życie Bolesława Pobożnego przypominało losy jego ojca, Władysława Odonica, który usiłował objąć panowanie nad całą Wielkopolską. Zadbał on o wykształcenie swoich synów, czyli Bolesława, zwanego później Pobożnym, a także starszego brata Przemysła I. Wiemy, że bracia posiedli umiejętność czytania i pisania po łacinie. Sytuacja Bolesława była o tyle trudna, że był on młodszym synem. W 1239 roku, po nieoczekiwanej śmierci Władysława Odonica, Bolesław znalazł się pod opieką brata. Bolesław i Przemysł odziedziczyli po ojcu jedynie północno-wschodnią część Wielkopolski z Nakłem oraz Ujściem. Dwa lata później rozpoczęli jednak odzyskiwanie ziem, które zdobył niegdyś ich ojciec i objęli władzę nad Kaliszem (1244), Santokiem (1247) oraz Rudą (1249). W 1245 Bolesław Pobożny został pasowany na rycerza przez swego brata w Gnieźnie.
Konflikt między braćmi, którzy musieli podzielić się władzą, zdawał się zbliżać wobec osiągnięcia dojrzałości przez Bolesława. Ostatecznie jednak w 1247 Przemysł I dobrowolnie oddał Kalisz wraz z przyległościami Bolesławowi Pobożnemu zostawiając sobie resztę ziem, stanowiąca znacznie większy obszar. Między braćmi wybuchały konflikty związane z odmiennymi koncepcjami przyszłych podbojów i układu sojuszy, zwłaszcza wobec postawy Przemysła I, który stawał się odgrywać rolę dominującą. Wobec niezadowolenia Bolesława Pobożnego doszło do kolejnego układu w 1449 roku. W jego wyniku Bolesław Pobożny otrzymał księstwo gnieźnieńskie w zamian za oddanie władzy nad księstwem kaliskim. Postanowienia tego układu nie utrzymały się zbyt długo, gdyż ambitny Przemysł I w roku 1250 pojmał swojego brata Bolesława oraz zajął wszelkie jego posiadłości. Los Bolesława był niepewny. Ostatecznie dopiero po trzech latach odzyskał on wolność wskutek nacisków możnych wielkopolskich i duchowieństwa. Dzięki wstawiennictwu m.in. arcybiskupa gnieźnieńskiego Pełki, Bolesław Pobożny na wiecu w Pogorzelicy otrzymał księstwo gnieźnieńsko-kaliskie, co stanowiło wystarczające zadośćuczynienie. Bracia brali udział we wspólnych wyprawach, nieraz udzielając pomocy sojusznikom. Przełomem była dopiero wczesna śmierć Przemysła I, która miała miejsce w czerwcu 1257 roku.
W 1257 roku Bolesław Pobożny objął rządy nad całością Wielkopolski. Tymczasowo nie miał żadnych konkurentów, bowiem Przemysłowi I dopiero w październiku 1257 urodził się pogrobowy syn Przemysł II, stąd do czasu osiągnięcia dojrzałości przez niego, Bolesław mógł czuć się niezagrożony. W 1258 roku związał się on z Węgrami poprzez ślub z córką władcy Węgier, Beli IV, Jolntą Heleną. Kolejne lata miały minąć Bolesławowi na konfliktach z Piastami Kujawskimi, Piastami Mazowieckimi oraz Brandenburgią. W latach 1258-1261 Bolesław w sojuszu z księciem zachodniopomorskim Warcisławem III, Siemowitem mazowieckim, Bolesławem Wstydliwym oraz Romanem księciem halickim prowadził wojnę z Kazimierzem I Kujawskim oraz Świętopełkiem pomorskim. Przedmiotem rywalizacji władców była kasztelania lądzka. Konflikt zakończył się sukcesem Bolesława Pobożnego i jego stronników oraz powrotem spornej kasztelanii do Wielkopolski. W kolejnych latach Bolesław przyłączył do swych ziem w Wielkopolsce Radziejów i Kruszwicę. Wkrótce jednak bardzo istotną sprawą stały się stosunki z Brandenburgią. Dobre relacje z Brandenburczykami były kluczowe dla zapewnienia sobie przez Bolesława spokoju ze strony zachodniej. Kruche pakty zostały złamane w 1265 przez Brandenburgię. Od tego czasu obie strony starały się umacniać swoją pozycję. W 1269 roku władca Brandenburgii Otton starał się szturmować Międzyrzecz, lecz został odepchnięty przez wojska Bolesława, który w odwecie spustoszył ziemię lubuską. Nie doszło jednak do większych przesunięć terytorialnych między ziemiami Bolesława a Brandenburgią. W 1272 roku Bolesław Pobożny wspomógł jednak księcia pomorskiego Mściwoja II i pomógł w odzyskaniu Gdańska zajętego przez Brandenburczyków, co walnie przyczyniło się do powodzenia późniejszych sojuszy wielkopolsko-pomorskich. Ostatnia wyprawa przeciwko Brandeburczykom przypadła na rok 1278 roku. Wtedy to Bolesław Pobożny zdobył ostatecznie Santok.
Nie mając męskiego potomka, Bolesław Pobożny pozostawił całość swych ziem bratankowi Przemysłowi II, któremu już w 1273 roku wydzielił księstwo poznańskie. Śmierć Bolesława Pobożnego w 1279 roku spowodowały przejście jego schedy na Przemysła II. Ziemie uzyskane przez Bolesława Pobożnego pozwoliły nowemu władcy na snucie śmiałych planów zjednoczenia ziem polskich. Niestety, Przemysł II zmarł w wieku niespełna 40 lat w zasadzce zorganizowanej przez Brandenburczyków z którymi współpracowały wielkopolskie rody chcące uzyskać większy wpływ na sprawowanie władzy.
Marcin Tomczak